'De drie werelden'

[simone]

Evenin'!

Opgetogen begon ik vandaag aan het doornemen van de essay-opdrachten en al snel raakte ik vertrouwd met zowel inhoud als uitdaging. Echter, bij opdracht 3 bekroop mij al snel een wat dubieus gevoel, de term 'de drie werelden' voelde zowel aangenaam bekend als ongemakkelijk vreemd. Nadat ik mijn aantekeningen erop na had geslagen en wat veldwerk had verricht wist ik het zeker, ik ben confuus! Ik heb werkelijk geen idee welke exacte omschrijvingen nu correct zijn voor die drie werelden. Moest ik wat zeggen dan zou het zijn dat het gaat over het schema wat is behandeld tijdens het tweede college, en de hierbij behorende termen: dingen, voorstellingen, en gedachten maar ik kan mij daar nog niet geheel in vinden. Klopt mijn intuïtie en is het schema niet hetgeen refereert aan de drie werelden of moet ik hoognodig naar de intuïtie dokter? Wie helpt mij (en wellicht anderen) uit de brand en kan antwoord geven op de vraag:

Wat zijn 'de drie werelden'?

[Ulrich]

Als ik het goed begrepen heb, dan bedoelt Frege de Werelden in metaphysische kontekst.

De wereld van de Dingen die zich in de buitenwereld afspeelt (ook ons lichaam hoort daarbij). Je zou dit dan de physieke wereld kunnen noemen. Dit is de wereld waar natuurwetenschappen zich doorgaans mee bezighouden, en bestaat [voor zover wij hier juiste kennis over hebben] uit atomen en molekulen.
Deze wereld is objektief en kenbaar door meerderen. Drager niet nodig (zoals de maan als fysiek objekt buiten de aarde, of de afbeelding van een paarse koe op de wikkel van de chokolade).

De tweede wereld is die van onze Voorstellingen. Niet fysiek maar imaginair (wanneer wij ons een paarse koe voorstellen, is nergens in onze hersenen een gebied in de vorm van een koe, noch paars van kleur.) Frege vergelijkt dit met het 'beeld' dat op ons netvlies en in onze hersenen terecht komt van de maan. Deze wereld is subjektief, en kenbaar alleen door diegene die de voorstelling heeft (de drager).

De derde wereld is niet fysiek maar ook niet slechts imaginair. Het kan in mijn voorstelling terecht komen, maar ook in dat van een ander (het is dus intersubjektief). Als het niet fysiek is, maar toch aanwezig [buiten onze voorstelling om!], wat is het dan?
Volgens Frege is het deel van een 'derde wereld', een transcendentale: die van de gedachten. Ze bestaan onafhankelijk van onze voorstelling, maar we kunnen ons van hen bewust worden (we 'vatten dan de gedachten'; als iemand die zich bewust wordt van God (The Force, oid), terwijl God geen deel is van de physieke schepping, noch van onze voorstelling alleen).

Dit kan vast nog beter uitgelegd worden (misschien heb ik het ook gewoon fout!). Ik hoor het graag.

Groetjes.

[Peter van Hooff]

Ulrich,

Volgens mij klopt je verhaal als een bus alleen heb ik heb wat betreft je ‘derde wereld’ wat twijfels over een paar termen die je gebruikt. Ten eerste noem de ‘derde wereld’ transcendentaal, ik vraag me af of dat een term is die je ‘veilig’ bij Frege kunt gebruiken, hij gebruikt de term zelf niet, dacht ik, en de term wordt bij andere filosofen met zeer verschillende betekenissen gehanteerd. Als je het ‘transcendentale’ a la Kant bedoelt lijkt me de term niet gerechtvaardigd omdat Kants transcendentale ‘werkelijkheid’ voor ons onkenbaar is, Frege’s ‘derde wereld’ is dat uiteraard (in principe) wel. Of bedoelde je dat ‘transcendentale’ anders?

Verder noem je de ‘derde wereld’ niet fysiek, juister zou imho zijn ‘niet-zintuiglijk’ (Nichtsinnlichen of Unsinnlichen) want niet perse hetzelfde hoeft te zijn. In theorie kan iets niet-zintuiglijks best toch iets fysieks zijn, toch?

[simone]

Heren, ik ben u beiden zeer erkentelijk voor uw heldere en bevestigende uitleg. Ik kan weer opgelucht ademhalen, een bezoekje aan de intuïtiedokter kan ik deze keer overslaan!

[Ulrich]

> Ten eerste noem de derde wereld transcendentaal, ik vraag me af of dat een term is die je veilig bij Frege kunt gebruiken.

Ik vraag mij dit bij nader inzien ook af. De Derde wereld kunnen we waarnemen, en we kunnen hierover oordelen en van gedachten wisselen (dus niet transcendent in de zin volgens Kant).

In eerste instantie beweerde ik, dat die Derde wereld mogelijk niet bestaat uit dat waar de Eerste en/of de Tweede wereld uit bestaan, en dus in metaphysich opzichte iets anders is. Echter, Frege zegt hier niets over [anders dan de metaphysika van bijv. Descartes, die wel uitspraken doet over wat die andere wereld (van de geest) is].

Misschien kun je gedachten (waaruit die Derde Wereld bestaat) zien als achterliggende strukturen van dingen; strukturen die niet 'vast' zitten aan de dingen waarvan ze het wezen beschrijven [want ook te vatten in afwezigheid van de dingen die ze beschrijven].
Aldus is een rechthoekige driehoek iets fysieks (een ding), maar is de wetmatigheid die de verhoudingen tussen de zijden (en dus de vorm) van zo'n driehoek beschrijft [en die intersubjektief het onderwerp van diskussie kunnen zijn] zelf niet-fysiek, en ook waar [en beoordeelbaar] als we een dergelijk objekt niet voor ons hebben.

Dus, de wetmatigheid (3de Wereld) is zelf niet-fysiek, maar hetgeen waarin die wetmatigheid [het wezen van een ding] zich uitdrukt is dat wel.

Maar misschien zie ik het nu veel te moeilijk, en vul ik te veel in.
(n.b. wat ik noem 'wetmatigheid' hoeft niet waar te zijn in de zin van Bedeutung. E=mc^2 is een gedachte die achteraf vals kan blijken te zijn)